Hindistan ve Güney Afrika’nın DSÖ’ne KOVİD-19 ile ilgili teknolojiler için Fikri Mülkiyet haklarını askıya alma veya feragat etme çağrısı
Hindistan ve Güney Afrika, KOVID-19 ile ilgili teknolojilerin hızlı kullanılabilirliğini ve bunlara erişimi garanti altına almak için, ilgili fikri mülkiyet haklarından feragat edilmesi veya askıya alınması çağrısında bulundu. Buna yanıt olarak Komisyon, Dünya Ticaret Örgütü (WTO) Fikri Mülkiyet Haklarının Ticaretle İlgili Yönleri (TRIPS) anlaşmasında belirtildiği gibi esnekliklerin kullanılmasını savundu. TRIPS Anlaşması ve Halk Sağlığı hakkındaki Doha Bildirisi uyarınca, her DTÖ Üyesi, zorunlu lisans verme hakkına ve bunların hangi gerekçelerle verileceğini belirleme özgürlüğüne sahiptir. Bununla birlikte, ilaç şirketlerinin Güney Afrika Hükümeti aleyhine ilaç fiyatını düşürmeyi amaçlayan yasaları yürürlüğe koymasını engellemeye çalışmak için başlattığı yasal işlemlerin geçmişi göz önüne alındığında, ülkeler zorunlu ruhsatlandırmayı düşünmek konusunda isteksiz olabilirler[1].
1. İlaç devleriyle belirli ülkeler arasındaki güç ilişkileri göz önüne alındığında, Komisyon, fikri mülkiyet haklarından feragat etmeye yönelik çok taraflı bir kararın, zorunlu lisanslar getirmeyi her bir ülkeye bırakmaktan daha etkili olacağı konusunda hemfikir mi?
2. Düşük ve orta gelirli ülkelerdeki ve diğer gelişmekte olan ülkelerdeki mevzuatın, bu acil durumda ihtiyaç duyulduğu anda zorunlu lisansların verilmesine ne ölçüde hazır olduğunu nasıl değerlendirdi ve değerlendirmesini paylaşabilir mi?
Niyazi Kızılyürek (Sol Grup), Marc Botenga(Sol Grup), Kateřina Konečná(Sol Grup), Clare Daly (Sol Grup), Mick Wallace(Sol Grup), Manuel Bompard(Sol Grup), Manon Aubry (Sol Grup), Pernando Barrena Arza(Sol Grup), Petros Kokkalis (Sol Grup), Dimitrios Papadimoulis (Sol Grup), Martina Michels(Sol Grup), Anne-Sophie Pelletier (Sol Grup), Nikolaj Villumsen (Sol Grup), Giorgos Georgiou(Sol Grup), Eugenia Rodríguez Palop (Sol Grup) ) tarafından sunulan soru önergesidir.
Yanıt
3 Haziran 2021
Komisyon, kamu-özel ortaklıklarının, COVAX tesisi gibi küresel işbirliği mekanizmalarının, Kovid-19 tedavilerine ve aşılarına dünyanın her yerinde adil bir şekilde erişiminin sağlanması için doğru bir yol olduğu görüşündedir. Bulunduğumuz durumun temel sorunu, aşılar için küresel üretim kapasitesinin yetersiz olmasıdır. Aşı erişim süresi hızlandırılmalı ve bunu başarmanın en hızlı yolu, aşı geliştiricilerin teknolojik ve teknik bilgilerini lisanslama ve üretim düzenlemelerini yaymaktan geçmektedir.
Böyle bir işbirliği gerçekleşiyor ve devam etmelidir. Bu düzenlemeleri mümkün kılan bir çerçeve sağlamada, Fikri mülkiyet (IP) kilit bir faktördür. Fikri mülkiyet haklarından feragat etmek, üretimi artırma çabalarına yardımcı olmaz, aksine engeller.
Gönüllü çözümlerin başarısız olması veya mevcut olmaması durumunda, Fikri Mülkiyet Haklarının Ticaretle İlgili Yönleri Anlaşması (TRIPS), zorunlu lisansların ve diğer esnekliklerin verilmesi de dahil olmak üzere, fikri mülkiyetle ilgili her türlü sorunu ele almak için zaten yeterince esnektir. AB, pandemi sürecine hazırlığı sağlamak için TRIPS esnekliklerinin uygulanması ile ilgili sorunları tartışmayı teklif etti. Ayrıca, DTÖ Sekreterliği, esnekliklerin uygulanmasında sorun yaşayan herhangi bir üyeye de yardım teklif etti.
Bu, pandemi gibi acil durumlarda ve üretim kapasitesi olmayan veya yetersiz olan ülkelere ihracat için hızlı lisansları içerir. Bu esneklikler, ihtiyacı olan ülkeler için kullanılacak meşru araçlardır.
Dünya Ticaret Örgütü’nün (DTÖ) her üyesi kendi ulusal yasalarına göre zorunlu lisanslar verebilir. Komisyon, üçüncü ülkelerin acil durumlar için zorunlu lisans hazırlığı konusundaki mevzuatının bir değerlendirmesini gerçekleştirmemiştir. AB, pandemiye hazırlığı sağlamak için TRIPS esnekliklerinin uygulanması ile ilgili sorunları tartışmayı teklif etti. DTÖ Sekreterliği, esnekliklerin uygulanmasında sorun yaşayan herhangi bir üyeye de yardım teklif etti.