Kuzey İrlanda’dan Notlar
“Kuzey İrlanda’ya hoş geldiniz” dedi ve bavulumu alıp arabaya doğru yürüdü. Arkasından yürüdüm ve Belfast’ın George Best havaalanından Derry’ye doğru yola çıktık.
Derry, Belfast’tan sonra Kuzey İrlanda’nın ikinci büyük şehridir. İngilizler oraya “Londonderry” derler.
Yolda, “neden geldiğinizi biliyorum ve takdir ediyorum” dedi, sonra da, kardeşinin Martina Anderson’un kız kardeşi ile evli olduğunu söyledi. “Ben de Martina gibi içeride yattım. Tam yedi yıl yedim. Bir İngiliz barikatına bomba koymaya gitmiştim ama bombayı patlatamadan İngilizler beni yakaladı…”
Sinn Fein’in Avrupa Parlamentosu üyesi efsanevi Martina Anderson, Brexit’in Kuzey İrlanda’ya olası yansımalarını yerinde incelemek için Avrupa Parlamentonun sol grubundan (GUE/NGR) bir delegasyonu Kuzey İrlanda’ya davet etti. Benim de içinde yer aldığım delegasyon, geçtiğimiz Cuma günü Kuzey İrlanda’yı ziyaret etti ve yerinde incelemelerde bulundu.
İrlanda Kurtuluş Ordusunun (IRA) militanlarından olan Martina Anderson’un hayat hikayesi son derece ilginçtir. Tam sekiz yıl hapis yatan Martina, Kutsal Cuma anlaşmasından sonra siyasal şiddete son vererek şiddetsiz siyasete yöneldi ve Avrupa Parlamentosuna (AP) seçildi.
Hayatını İrlanda’nın birleşmesine adayan Martina’nın kocası Paul Kavanagh da ilginç bir simadır. O da İrlanda Kurtuluş Ordusu’nda silahlı siyaset yaptı ve uzun yıllar hapiste kaldı.
İlginçtir, Paul Kavanagh’ın Kıbrıs’a da gelip gitmişliği vardır. Anlattıkları beni çok heyecanlandırdı.
Burada bir parantez açayım.
Yakın geçmişte kaybettiğimiz Marios Tembriotis, Kıbrıs solunun önde gelen şahsiyetlerinden biridir. Onun hikayesinin bir kısmını Duvarımız belgeselinde aktardık. Ayrıca, 1967 Köfünye çatışmalarına dair söylediklerini, -Marios bu saldırıda komutanın topal tavuğa kadar her şeyi ve herkesi öldürün emrini verdiğini söylemişti- Bir Hınç ve Şiddet Tarihi adlı kitabımda anlattım. Marios yıllar önce bir sohbetimizde bana IRA ile kurduğu ilişkilerden söz etmişti. Filistin Kurtuluş Örgütü ve İrlanda Kurtuluş Ordusu arasında bağ kurulmasına yardımcı olmuş, iki örgütün temsilcilerini, o dönemde karısı olan Monika Vasiliu (Başkan Vasiliu’nun kız kardeşi) ile yaşadıkları evde ağırladığını söylemişti.
Parantezi kapatıyorum.
Yemekte Martina Anderson’un kocası Paul Kavanagh, Kıbrıs’ta bulunduğunu söylediğinde, aklıma Marios’un yıllar önce anlattıkları geldi. Görüştüğünüz isimleri hatırlıyor musunuz diye sorunca, “Marios ile Monika” demez mi?
Nereden Nereye…
Aslında, bağımsızlık ve İrlanda’nın birliği için mücadele veren Kuzey İrlandalılar ile Kıbrıs arasında başka ilişkiler de var. Örneğin bazı EOKA üyeleri ile Kuzey İrlandalılar aynı hapishanelerde yatmışlardı. Aralarında derin dostluklar da gelişmişti. Hatta 1980’li yılların sonunda, hapishane arkadaşlarını görmek için Kıbrıs’a gelen İrlandalılar olduğunu biliyorum.
Neyse, konumuza dönelim…
Brexit, Kuzey İrlanda için tam bir felaket anlamına gelir. Çünkü Brexit olursa Birleşik Krallık Kuzey İrlanda’yı da peşine takacak. Bu durumda İrlanda ile Kuzey İrlanda arasına sınır girebilir ki, bu sadece Kuzey İrlandalılar için değil, bütün İrlandalılar için bir kabus senaryosudur. Otuz yıl önce barikatlardan kurtulan İrlandalılar, sınırın iki yakasında çalışıyor, yüksek öğrenim görüyor, sağlık hizmetleri alıyor. AB’nin de finanse ettiği projelerle barış ve yakınlaşma programları uygulanıyor ve yavaş da olsa yaralar sarılıyor.
Yeniden barikatlı zamanlara geri dönmeyi hiç kimse istemiyor. Olası sınır boylarında yaşayan topluluklar şimdiden bir araya gelerek örgütlenmiş, birlikte mücadele vermeye başlamışlardır.
Bizimkine benzer ayırım çizgileriyle ayrı taraflara ayrılmak istemiyorlar. Hatta bu yüzden, Birleşik Krallık yanlısı İrlandalılar bile birleşmeden söz etmeye başladılar.
Belli ki Brexit, sadece İskoçya’da değil, İrlanda’da da yeni dinamiklere yol açıyor.
İlginçtir, Kıbrıs AB üyeliğine yaklaşınca, Kıbrıslı Türkler de AB’ye girmek için isyan etmişlerdi. Şimdi Brexit yüzünden AB’de kalmak isteyen İrlandalılar birleşmeye yöneliyorlar.
Kuzey İrlanda’da iyi veya kötü, yumuşak veya sert Brexit konuşulmuyor.
İrlanda’nın birliği konuşuluyor. AB ile Brexit tercihleri arasında AB ağır basıyor. Bu da İrlanda’nın birliği fikrini güçlendiriyor. İngiliz sömürgeciliğinin bir zamanlar Kuzey İrlanda’ya ektiği nüfusun büyük çoğunluğu Büyük Britanya’yı tercih etmeye devam ediyor olsa da, İrlanda’nın birleşmesi yönündeki sesler çoğalmaya başlıyor.
Evet, İrlanda’da ilginç şeyler oluyor…
Brexit olursa sınırın geçeceği yer.