Μνημόνιο Κατανόησης της 27ης Νοεμβρίου 2019 μεταξύ Τουρκίας και Λιβυκής Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας
Στις 27 Νοεμβρίου 2019 η Τουρκία και η κυβέρνηση εθνικής ενότητας της Λιβύης (GNA) υπέγραψαν διμερές μνημόνιο κατανόησης που οριοθετεί νέα αυθαίρετα θαλάσσια σύνορα μεταξύ των δυο χωρών και ενισχύει την ασφάλεια και τη στρατιωτική συνεργασία.
Η συμφωνία αυτή παραβιάζει το διεθνές δίκαιο της θάλασσας, την αρχή των σχέσεων καλής γειτονίας και την κυριαρχία των γειτονικών παράκτιων κρατών επί των θαλασσίων ζωνών. Ειδικότερα, παραβλέπονται σαφώς και αδιαμφισβητήτως τα νόμιμα δικαιώματα κρατών μελών της ΕΕ όπως η Ελλάδα και η Κύπρος.
Δεδομένου ότι η Τουρκία είναι χώρα υποψήφια προς ένταξη στην ΕΕ που λαμβάνει προενταξιακή ενίσχυση και δεδομένου ότι η ΕΕ έχει στηρίξει τη Λιβύη με 375 εκατομμύρια ευρώ σε βοήθεια, σε ποιες συγκεκριμένες ενέργειες είναι διατεθειμένος ο ΥΕ/ΑΠ να προβεί για να υπερασπίσει τα δικαιώματα και προνόμια των κρατών μελών της ΕΕ απέναντι στο διμερές μνημόνιο κατανόησης που υπέγραψαν Τουρκία και GNA;
Πιστεύει ο ΥΕ/ΑΠ πως η υπογραφή μιας τέτοιας συμφωνίας είναι συνεπής και συμβατή με το καθεστώς της Τουρκίας ως χώρας υποψήφιας προς ένταξη στην ΕΕ;
Απάντηση:
Στις 3 Ιανουαρίου 2020, η Ευρωπαϊκή Ένωση εξέφρασε σαφώς τη θέση της σχετικά με την απόφαση της Τουρκίας να επιτρέψει στρατιωτικές αποστολές στη Λιβύη(1).
Στις 12 Δεκεμβρίου 2019, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δήλωσε(2) ότι το μνημόνιο συνεννόησης Τουρκίας-Λιβύης για την οριοθέτηση περιοχών θαλάσσιας δικαιοδοσίας παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων κρατών, δεν συνάδει με το δίκαιο της θάλασσας και δεν μπορεί να παράγει έννομες συνέπειες για τρίτα κράτη.
Είναι επιτακτική ανάγκη να τηρηθεί το διεθνές δίκαιο της θάλασσας, η αρχή των σχέσεων καλής γειτονίας, καθώς και η κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα όλων των κρατών μελών στις θαλάσσιες ζώνες τους, συμπεριλαμβανομένων αυτών που γεννώνται από τα νησιά. Όλα τα μέλη της διεθνούς κοινότητας θα πρέπει να απέχουν από κάθε ενέργεια που υπονομεύει την περιφερειακή σταθερότητα και ασφάλεια.
Στις 18 Ιουνίου 2019, το Συμβούλιο σημείωσε ότι η Τουρκία εξακολουθεί να απομακρύνεται από την ΕΕ. Παρά το γεγονός ότι οι διαπραγματεύσεις προσχώρησης της Τουρκίας έχουν ουσιαστικά αδρανήσει, η ΕΕ επιβεβαίωσε και πάλι ότι η Τουρκία παραμένει υποψήφια χώρα και βασικός εταίρος σε πολλούς τομείς(3).
Από το 2017, περίπου 1,3 δισ. EUR έχουν περικοπεί από το προβλεπόμενο για την Τουρκία κονδύλιο στο πλαίσιο του Μηχανισμού Προενταξιακής Βοήθειας. Επιπλέον, η Επιτροπή έχει αναπροσανατολίσει τη στήριξή της, ώστε να ενισχύσει την εστίασή της σε δραστηριότητες στους τομείς της δημοκρατίας, των επαφών μεταξύ των λαών, του κράτους δικαίου, των εσωτερικών υποθέσεων και των θεμελιωδών δικαιωμάτων.
(2) https://www.consilium.europa.eu/media/41768/12-euco-final-conclusions-en.pdf